Słowenia. Izraelscy „ochroniarze” bez dostępu ostrej broni

Przepis na mocy umowy zawartej w lipcu 2003 roku umowy zezwalał izraelskim funkcjonariuszom ochrony do noszenia broni krótkolufowej z ostrą amunicją podczas lotów do i z portu lotniczego im. Jože Pučnika zarejestrowanych w Izraelu linii lotniczych. Izraelscy ochroniarze mieli także prawo przemieszczania się po terminalu słoweńskiego lotniska, będąc w pełni uzbrojonymi.

Jak wskazuje „RTVSLO”, czyli słoweński publiczny nadawca radiowo-telewizyjny, na początku czerwca ponad 20 organizacji pozarządowych, wraz z koalicyjną partią Lewica, zaapelowało o cofnięcie pozwolenia na przebywanie izraelskich funkcjonariuszy na lotnisku w stolicy Słowenii i noszenie ostrej broni, a także o cofnięcie pozwolenia udzielonego w lutym przez słoweński resort infrastruktury liniom lotniczym Israir na wykonywanie regularnych lotów między Tel Awiwem a Lublaną.

Długoletnia zasada

Uchylenie decyzji jest częścią szerszego przeglądu protokołów dotyczących tranzytu broni – pod koniec lipca Słowenia stała się pierwszym krajem europejskim, który wprowadził zakaz importu, eksportu i tranzytu broni do i z Izraela, a wcześniej izraelskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych uznało ministra Itamara Ben-Gvira i Becalela Smotricza za persony non grata – i bezpieczeństwa, w następstwie tego, co słoweński rząd określił jako „poważne i rażące naruszenia prawa międzynarodowego, prawa humanitarnego i praw człowieka” przez Izrael na Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy.

Decyzja słoweńskich władz może bezpośrednio wpłynąć na linie lotnicze Israir, które obsługują trzy cotygodniowe połączenia między Tel Awiwem a Lublaną. Bez obecności uzbrojonego personelu ochrony, izraelski przewoźnik będzie musiał stawić czoła wyzwaniom operacyjnym i regulacyjnym, aby kontynuować loty do i z Słowenii. Wszyscy operatorzy lotniczy z Izraela są zobowiązani do tego, aby wszystkie międzynarodowe loty były chronione przez funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa, którzy posiadają „prawo do neutralizacji potencjalnego zagrożenia”.

Zasada ta obowiązuje od lat 70. XX wieku, po serii głośnych porwań i ataków na izraelskich przewoźników. Początkowo rygor bezpieczeństwa obowiązywał wyłącznie rejsy zagraniczne El Al-u, lecz obecnie ochroną objęte są wszystkie międzynarodowe połączenia rodzimych linii lotniczych, a więc także międzynarodowe operacje przewoźników: AirHaifa, Arkia oraz Israir. Izraelskie linie lotnicze latają wyłącznie do lotnisk i państw, które zezwalają uzbrojonym funkcjonariuszom na noszenie broni zarówno na pokładzie, jak i w porcie lotniczym podczas postoju samolotu. Jeśli państwo przyjmujące odmówi czynnej realizacji z „prawa”, izraelskie linie lotnicze zazwyczaj nie mogą obsługiwać danej lokalizacji. Do takich przepisów nie muszą stosować się nieizraelskie linie lotnicze.

Bezpieczeństwo lotów

Temat bezpieczeństwa lotniczego izraelskich przewoźników jest wysoko agendzie polityczno-publicystycznej. Rząd Izraela zapewnia bezpieczeństwo rodzimym liniom lotniczym, finansując od ponad 50 lat aspekty ochrony praktycznej. Izraelscy przewoźnicy ponosili z tego tytułu znikome koszty. Wydatki na lotnicze bezpieczeństwo szybko rosną, więc rząd zmienił system finansowania ochrony. Partycypacja operatorów w kosztach wzrośnie.

Do 2025 roku izraelskie linie lotnicze pokrywały jedynie 2,5 proc. kosztów. W 2026 roku partycypacja rodzimych operatorów w kosztach wzrośnie do sześciu proc., natomiast w 2029 roku Państwo Izrael będzie pokrywać 92,5 proc. owych wydatków. Tylko w 2024 roku wydatki Jerozolimy na finansowanie ochrony międzynarodowych połączeń El Al wzrosły do 185,7 miliona dolarów amerykańskich. Dla porównania: w 2023 roku było to 168,4 miliona dolarów, podczas gdy „ochrona” w 2022 roku kosztowała niecałe 137 milionów dolarów. W latach 2022-2024 wydatki flagowych linii lotniczych na ochronę wyniosły odpowiednio 3,4, 4,4 i 4,7 miliona dolarów amerykańskich.